Workshop Tactical Breathing, Body and Situational Awareness

Geschiedenis

Deze door mij ontwikkelde training is onderdeel van de opleiding Situationele Commandovoering en geef ik op basis van een pilot Mindfulness, die ik in opdracht van de brandweer Amsterdam-Amstelland/Kennemerland in 2015 met succes opgezet en uitgerold heb.
Het doel was om OvD’en te leren hoe om te gaan met extreme stress in levensbedreigende situaties.
Sindsdien heb ik onder andere via het IFV meer dan 500 (H)OvD’en, leden van het CoPi, brandweer(duik)ploegen, MT’s van meerdere Veiligheidsregio’s en USAR-medics getraind in deze materie.

Waarschuwing

Het afgelopen jaar viel het mij op dat steeds meer ondeskundigen zich op dit vakgebied begeven. Een ernstige waarschuwing is hier op z’n plaats.
Het is zeer riskant om deze trainingen te laten geven door personen die niet over de vereiste expertise beschikken.
Dit kan namelijk leiden tot dodelijke ongevallen, zoals in het onderdeel blootstelling aan koude.
Ik spreek hier vanuit meer dan twintig jaar ervaring en de vereiste opleidingen.

Oogmerk

In deze cursus leer ik de brandweerofficieren zich van hun ademhaling bewust te zijn en deze te reguleren als die met hen aan de haal dreigt te gaan.
Het gaat erom de aandacht te centreren in de buik.
Omdat de aandacht een kort moment naar binnen gericht is, versterk je het zicht naar buiten toe en heb je eerder beeld van je omgeving.
Theorie over het menselijk systeem wordt afgewisseld met oefeningen. 
Vervolgens is de korte blootstelling aan een ijsbad een middel om de normale ademhaling te verstoren en onder begeleiding de ademhaling terug te pakken.
De cursisten vinden mijn praktische invulling verhelderend, onmiddelijk toepasbaar en daar gaat het natuurlijk om.

Stress

Het personeel van de hulpdiensten wordt dagelijks geconfronteerd met extreme situaties. Het werk varieert van basale hulpverlening tot situaties waarbij regelmatig dodelijke slachtoffers zijn te betreuren.
Het oogmerk om mensen, dieren en goederen te beschermen staat bij hulpverleners hoog in het vaandel. 
Externe stressoren zoals: lawaai, angstgeschreeuw, weersomstandigheden en interne stressoren, waaronder: verwarrende en verstrooiende gedachten, emoties, pijn in het lichaam en slaapgebrek, kunnen in grote mate de alertheid van de hulpverlener negatief beïnvloeden, zonder dat het bewust ervaren wordt.
Wanneer stress structureel wordt, het energieniveau laag is, het lichaam uitgeput raakt, kookt het systeem over en komen tallozen in een 'burn out' terecht. Het lichaam is dan letterlijk opgebrand. Het herstel kan dan maanden of jaren in beslag nemen. Ik train hen om stress te hanteren, zodat deze zich niet ophoopt en chronisch wordt.

Ademhaling

De eerste ademteug en de laatste ademhaling zijn memorabel in vele opzichten.
In de tijd daartussen leeft een mens zijn leven. Kort, lang, eenvoudig, complex, het is wat het is en wat iemand er van maakt.
In stressvolle momenten knijpt de ademhaling of zit hij hoog in het lichaam.
Het is van levensbelang om de ademhaling te reguleren met behulp van eenvoudige ademhalingsoefeningen, zodat de aandacht in het moment ligt en er klaar en helder gekeken kan worden welk probleem zich heeft aangediend.
Vanuit innerlijke rust kan er eventueel actie ondernomen worden.

Alertheid

Bewust in het moment zijn, leven in het hier en nu is niet eenvoudig, gezien de enorme hoeveelheid indrukken die ieder mens te verwerken krijgt. Door aandachtig te ademen realiseer je je dat je leeft en dat je een lichaam hebt.
Veel mensen ontdekken pas dat ze een lichaam hebben wanneer ze zich pijn doen, als ze bijvoorbeeld een teen stoten. COPD-patiënten weten heel goed hoe belangrijk een vrije ademweg en rustige ademhaling zijn. Door in het nu te zijn, vergroot je je alertheid en ben je in staat om gevaarssignalen tijdig te herkennen en daarop actie te ondernemen.

Mentale weerbaarheid en overleving

Veerkracht moet je ontwikkelen. Goede tijden creëeren op termijn verzwakte mensen. Leven onder de wetten van de zwaartekracht betekent dat je alert moet zijn. Een misstap kan noodlottig zijn. Door grenzen op te zoeken en te verleggen, raak je gewend aan ongemak. Dat kun je afhankelijk van je behoeftes en eventuele beroepseisen opbouwen tot in het extreme.
Brandweermensen, militairen, politieagenten en medisch personeel waarvan het uiterste gevraagd wordt, moeten op psychologisch, mentaal en fysiek niveau ondersteund worden. Ik leer hen goed naar hun lichaam te luisteren en wat hen te doen staat met de signalen.
Deze beroepen zijn letterlijk een zaak van (over-)leven en dood.

Voeding

Een onderschat onderwerp is voeding. Krachtige en eenvoudig bereide voeding energie geeft en is een belangrijke voorwaarde om in extreme omstandigheden daadkrachtig en intelligent te kunnen optreden.
Zwaar en gevaarlijk werk vergt veel van hulpverleners. Alleen het beste is goed genoeg om op maximaal niveau te kunnen werken. Suikerhoudende producten zijn feitelijk verwoestend voor het menselijk systeem. Het verzwakt de botten en zorgt voor pieken en dalen in de bloedsuikerspiegel. Dat is in potentie gevaarlijk voor de hulpverlening. Op lange termijn zorgt fast food en andere troep voor ondermijning van de gezondheid en uitval.
De link met topsport gaat mank omdat hulpverlening geen sport is en hulpverleners niet weten wanneer zij in actie moeten komen. Dat kan bij nacht en ontij zijn en nooit weet een manschap, bevelvoerder of officier wanneer bij een onverwacht, complex incident het sein meester gegeven zal worden. 
Daarom moet ieder lid van de hulpverleningsketen mentaal en fysiek fit zijn, om langdurig inzetbaar te kunnen zijn wanneer de nood aan de mens is. Om vervolgens weer tijdig en effectief af te kunnen schalen en de adrenaline roes tot bedaren te brengen.

Slaap en herstel

Een goede nachtrust is weldadig en zorgt voor een sterk regenererend vermogen. Het energiesysteem van een mens is gebaat bij actie en ontspanning. Door jezelf te wijden aan je werk, je beroep uit te oefenen, je roeping te volgen, ontwikkel je levensvreugde en daarmee vergroot je je weerstand en absorptievermogen. Wie moe is, zal na gedane arbeid meestentijds snel in slaap vallen, tenzij er andere zaken spelen. Pak je rust op de momenten dat het kan. Beweeg, gebruik je lichaam en koester het, zonder het te pamperen.

M'n training werd met groot enthousiasme ontvangen en het biedt me voldoende stof ter overdenking om verder te ontwikkelen. Mijn dank is groot.